Η Μητριά, ο Κακός Λύκος και το ξεχασμένο γοβάκι




Οι περισσότεροι από εμάς, αν όχι όλοι, μεγαλώσαμε ακούγοντας τα κλασικά παραμύθια της Κοκκινοσκουφίτσας, της Χιονάτης, της Σταχτοπούτας, του Ασχημόπαπου και όλα εκείνα με ήρωα έναν κακό λύκο (3 Κατσικάκια, 3 Γουρουνάκια κοκ). Μόνο όταν έγινα μαμά και άρχισα να ψάχνομαι λίγο περισσότερο επάνω στο θέμα των παραμυθιών, που διαβάζω στο παιδί μου, και έχοντας, πλέον, την ωριμότητα των 30 plus χρόνων, συνειδητοποίησα ποια είναι ακριβώς τα μηνύματα, που μέσα από αυτά τα παραμύθια μεταφέρονταν σε εμάς και τώρα στα παιδιά μας. Γιατί, είτε το έχουμε ποτέ σκεφτεί είτε όχι, περνάμε έμμεσα στα ανήλικα βλαστάρια μας, μέσω των συγκεκριμένων ιστοριών, όλα εκείνα τα politically incorrect, που σήμερα δεν θα τολμούσε κανένας να ξεστομίσει δημόσια, χωρίς να δεχθεί δριμύτατη κριτική.

Τί ακριβώς εννοώ; Στην Χιονάτη, για παράδειγμα , η μητριά είναι κακιά και έχει βάλει σκοπό της ζωής της να σκοτώσει την αθώα κοπέλα και μάλιστα με τραγικό, για τις παιδικές ψυχές, τρόπο (να της ξεριζώσει την καρδιά ο κυνηγός, να φάει δηλητηριασμένο μήλο). Στην Σταχτοπούτα πρωταγωνιστεί, επίσης, μία κακιά μητριά, η οποία χρησιμοποιεί την κόρη του άντρα της ως υπηρέτρια, ενώ υπονομεύει το "μέλλον της", μην επιτρέποντάς της να πάει στον χορό, όπου θα συναγωνιστεί με εκατοντάδες άλλες κοπέλες για την καρδιά του πρίγκιπα, επομένως και την αυτόματη κατάκτηση της παντοτινής ευτυχίας. Τί μήνυμα θα μπορούσαν να περάσουν αυτά τα δύο πασίγνωστα παραμύθια σε μία κοινωνία, όπου πλήθος παιδιών μεγαλώνουν με μητριές; Γιατί, ούτε όλες οι μητριές είναι κακές (κάποιες, μάλιστα, το ακριβώς αντίθετο ), ούτε όλα τα παιδιά που μεγαλώνουν με αυτές δυστυχισμένα.

Στην Κοκκινοσκουφίτσα, όπως και στα Κατσικάκια, Γουρουνάκια κοκ, εμφανίζεται ένας κακός λύκος, ο οποίος έχει πάντα ως στόχο να "φάει" τα αθώα και ανυπεράσπιστα πλάσματα, χωρίς να τον έχουν πειράξει, περνώντας, έτσι, στα αθώα μυαλά των παιδιών το μήνυμα, ότι στόχος όλων των άγριων ζώων είναι να βλάψουν τον άνθρωπο,  και μόνη λύση για να αποφευχθεί κάτι τέτοιο είναι ο θάνατός τους, χωρίς κανένα σεβασμό στην φύση τους. Σε κάθε ένα από αυτά τα παραμύθια, ο λύκος βρίσκει τραγικό τέλος (τον καψαλίζουν σε καζάνι με καυτό νερό, του ανοίγουν την κοιλιά και τον ράβουν βάζοντας μέσα του πέτρες), με αποτέλεσμα να δημιουργούν, το λιγότερο, φοβία και τρόμο στις παιδικές ψυχές.

Το ασχημόπαπο βρήκε την ευτυχία μόνο όταν έγινε όμορφος κύκνος (δηλαδή αν είχε μείνει για πάντα ένα άσχημο παπί, θα ζούσε δυστυχισμένο;), περνώντας το λανθασμένο μήνυμα ότι μόνο η εξωτερική ομορφιά φέρνει ευτυχία. Όσο για τον πρίγκιπα; Ευτυχώς που βρέθηκε και αυτός, αλλιώς Χιονάτη, Σταχτοπούτα, Ραπουνζέλ και κάθε φτωχή πλην τίμια πριγκίπισσα θα ζούσε για πάντα στο σκοτάδι της δυστυχίας και της κακουχίας.

Θα μου πεις και τί μπορούμε να κάνουμε; Θα τα βάλουμε με την παγκόσμια βιομηχανία, που αναπαράγει ξανά και ξανά, με διαφόρους τρόπους, τα παραμύθια αυτού του είδους ή θα αποκηρύξουμε  τα κλασικά αναγνώσματα των παιδικών μας χρόνων; 

Αυτό που εγώ έχω επιλέξει είναι να τα αποφεύγω, τουλάχιστον η ίδια, χωρίς να σημαίνει ότι το παιδί δεν έρχεται σε επαφή με αυτά μέσω του σχολείου και των παππουδογιαγιάδων. Από κει και πέρα, προσπαθώ - από τώρα που είναι μικρή - να της εξηγώ το παράλογο του γεγονότος: όχι, δεν είναι όλοι οι λύκοι κακοί, όπως δεν είναι όλα τα ζώα κακά, στις περισσότερες περιπτώσεις γίνονται κακά άμα τα πειράξεις. Ωστόσο, επιδιώκω (όσο μπορώ σε ένα 3 χρονο) να της εξηγώ ότι ο κακός λύκος εκφράζει το κακό γενικότερα, ταυτίζοντάς τον με κάθε άνθρωπο που προσπαθεί να βλάψει μικρό παιδί. Ακόμη καλύτερα, επιλέγω να της διαβάζω εναλλακτικές εκδοχές αυτών των παραμυθιών, όπως τα "3 Μικρά Λυκάκια" του Ευγένιου Τριβιζά, τα οποία και χιούμορ έχουν (και μάλιστα ελαφρώς ειρωνικό) και σημαντικότερα μηνύματα περνάνε (βλέπε εδώ).

Όχι, η ομορφιά δεν περιορίζεται μοναχά στην εξωτερική εμφάνιση. Όμορφος είναι ένας άνθρωπος, όταν είναι ευγενικός, πρόσχαρος, δοτικός, καλλιεργημένος κοκ. Όχι, όλες οι μητριές δεν είναι κακές. Κάποιες, μάλιστα, είναι πολύ καλύτερες από τις φυσικές μητέρες. Και τέλος, δεν χρειάζεται να περιμένεις έναν πρίγκιπα να έρθει να σώσει. Ναι, καλό είναι να συναντήσουμε στη ζωή τον πρίγκιπά μας, αλλά ας μην γίνει αυτό αυτοσκοπός. Όσες φορές της διάβασα το παραμύθι της Σταχτοπούτας, της τόνισα ότι αγάπησε τον πρίγκιπα μεν, σπούδασε δε, βρήκε δουλειά και έγινε οικονομικά ανεξάρτητη (όχι δεν είμαι φεμινίστρια, τουλάχιστον με την κλασική έννοια του όρου, απλά δεν θέλω η κόρη μου να μεγαλώσει με υπέρτατο στόχο της ζωής της να βρει έναν άντρα, για να βολευτεί).





Συνοψίζοντας, θα έλεγα ότι δεν αποκηρύσσω εντελώς τα κλασικά παραμύθια, εξάλλου μεγάλωσα με αυτά, ούτε θεωρώ όλα τα μηνύματά τους λανθασμένα. Ακόμη και εγώ, εξάλλου, την χρειάζομαι μια δόση Σταχτοπούτας. Ωστόσο, πάντα με μέτρο και πάντα συζητώντας παράλληλα με τα παιδιά μας. Άλλωστε, όσο μικρά και αν είναι, πάντα θα μπορούμε να τους εξηγήσουμε, ότι στις πλείστες των περιπτώσεων αυτά που συμβαίνουν στα παραμύθια μένουν και στα παραμύθια !



Δεν υπάρχουν σχόλια